Недалёка ад Капыля і Клецка, за трасай Р43, знаходзіцца вёска Чырвоная Дубрава, якая раней была маёнткам роду Вайніловічаў з назвай Макраны. Тут ад некалі багатай сядзібы захаваліся некаторыя цікавыя аб'екты, адзін з якіх - гэта былы маслазавод 19 стагоддзя. Але першае ўражанне ад гэтых руін: “Не! Больш падобна на сядзібны дом“. Архітэктура вельмі нетыповая для вытворчых аб'ектаў, аднак сумневаў няма - перад вачыма сапраўды завод Вайніловічаў.
Макраны перайшлі да Вайніловічаў ад Радзівілаў, якія верагодна ў той перыяд часу (канец 18 стагоддзя) мелі неабходнасць у сродках. У першай палове XIX ст. пачынаецца сапраўдны росквіт гэтага маёнтка: будуецца сядзібны дом, пашыраюцца ўладанні роду, запускаецца першы завод.
Аднак гісторыя макранскіх Вайніловічаў магла скончыцца яшчэ ў 1812 годзе, калі маёнткам валодаў Ксаверый(у Вайніловічаў была традыцыя называць сыноў у гонар бацькоў, таму ўзнікае пэўная блытаніна). З'яўляючыся патрыётам страчанай Рэчы Паспалітай ён з энтузіязмам стаў пад сцягі Напалеона Банапарта, які абяцаў адраджэння страчанай дзяржавы. Як ведаеце з гісторыі, французская армія была разбіта, а многія з тых, хто яе падтрымаў, былі пакараныя, але Ксаверыя Вайніловіча ў гэтым спісе не аказалася. Сядзібны комплекс Макраны працягваў квітнець, а спадчыннікі толькі павялічылі багацце роду.
Будаўніцтва маслазавода прыйшлося на час Іосіфа Вайніловіча, які ў адрозненне ад бацькі ідэямі адраджэння Рэчы Паспалітай не гарэў (як мінімум адкрыта такіх жаданняў не выказваў). Хаця на яго час выпала дзве рэвалюцыі і абедзве актыўна падтрымліваліся шляхтай.
Маслазавод у Макранах выкананы па праекце, які вельмі нагадвае сядзібы таго часу. Паглядзіце для параўнання дом дэ Вірыёнаў у Лішках або сядзібу Аўраамавых у горадзе Хойнікі.
Цагляны будынак завода вылучаецца масіўнай трохпавярховай вежай, дзе хутчэй за ўсё была адміністрацыйная частка вытворчасці.
Цікава, што сама сядзіба Вайніловічаў у Макранах (не захавалася) выглядала сціпла.
фота з кнігі Aftanazy Roman. "Dzieje rezydencji на dawnych kresach Rzeczypospolitej".
Мабыць гэты факт кажа пра тое, што Вайніловічы надавалі больш часу развіццю сваёй вытворчасці, чым асабістай раскошы.
Маслазавод у Чырвонай Дубраве лічыўся перадавым і вельмі паспяховым. На той час тут выраблялася толькі аднаго масла сметанкавага каля 8 тон у год (*у некаторых крыніцах ёсць іншая лічба - 5 тон).
Пасля падпісання Рыжскай дамовы ў 1921 годзе, Вайніловічы спешна пакінулі Макраны і перасяліліся ў невялікі фальварак Кунцаўшчына, заходней на пару кіламетраў. Гэта сядзіба знаходзілася якраз на самай мяжы і адносілася да тэрыторыі міжваеннай Польшчы.
З прыходам бальшавікоў у Макранах была знішчана унікальная крыпта, зачынена царкву, а ў сценах маслазавода размясціўся ваенны гарнізон. У 1961 годзе старую назву вырашылі прыбраць з гісторыі, Макраны сталі Чырвонай Дубравай. Ёсць інфармацыя, што пасля вайны ў сценах гэтага прадпрыемства працавала школа, але якіх-небудзь пацвярджаючых фактаў знайсці не змог.
Руіны былога маслазавода можна ўбачыць крыху наводдаль ад цэнтра вёскі. Каля крамы, згортвайце направа і па вуліцы Задвор'е рухайцеся да парку дзе і знаходзіцца гэтая славутасць.
У гэтых краях рэкамендую таксама наведаць неагатычны касцёл у вёсцы Нагорнае і драўляны храм у Лешні.
