Старадаўняе мястэчка Беніца вядома ў гісторыі з сярэдзіны 15 стагоддзі. Спачатку паселішча ўяўляла сабой некалькі разрозненых хутароў. Частка з іх належала татарскім родам, а частка прадстаўнікам мясцовага дваранства сярод якіх былі Валовічы, Аляшкевічы, Камаровы, Астравухі і некаторыя іншыя, якія пастаянна спрачалісь аб межах сваіх невялічкіх маёнткаў. Такія спрэчкі не цішэлі, часам пытанні вырашаліся купляй земляў суседа, а часам зброяй. Аднак да 1653 году, Беніца цалкам перайшла ў валоданне да прадстаўніка роду Коцелаў - Самуілу Гераніму. Пры Коцелах у Беніцы будзе пасля заснаваны бернардынскі кляштар і пабудаваны Траецкі касцёл, а таксама закладзена фамільная сядзіба.
Узвядзенне касцёла распачалі па загадзе Міхаіла Казіміра Коцела, магчыма аднаго з самых вядомых прадстаўнікоў гэтага роду. Пасля завяршэння работ, Беніца становіцца для Коцелаў адной з найважнейшых рэзідэнцый.
Для будаўніцтва свайго будучага палаца яны запрасілі італьянскага архітэктара Карла Спампані, які да таго часу ўжо паспеў скончыць сядзібу Радзівілімонты для Радзівілаў.
Драўляны варыянт сядзібы Кацэлаў, прапанаваны Спампані, верагодна быў скончаны ў 1781 годзе. Дом выкананы з лістоўніцы, меў адзін паверх на каменным цокалі, затое з высокай мансардай. Па баках ад галоўнага ўваходу размяшчаліся невялікія сіметрычныя флігеля, а дамінантай выступаў даволі сціплы порцік на 6 дарыйскіх калонах. Што незвычайна, гэты драўляны палац прастаяў да пачатку Другой сусветнай вайны.
Адначасова з сядзібным домам у Беніцы з'явіліся і гаспадарчыя пабудовы. Сярод іх вылучаўся аднапавярховы свіран (на фота ніжэй), размешчаны насупраць галоўнага ўвахода палаца. Будынак меў нетыповую вузкую прастакутную форму і ганак, які нагадваў парадны порцік дома.
Сядзібу акружаў вялікі ландшафтны парк, на тэрыторыі якога было некалькі маляўнічых сажалак.
Апошнімі ўладальнікамі маёнтка Беніца былі Швыкоўскія. Пасля нацыяналізацыі касцёл і праваслаўны храм сталі выкарыстоўваць як складскія памяшканні, а на тэрыторыі сядзібнага комплексу вырас калгас. Частку старажытных пабудоў Коцелаў працягвалі выкарыстоўваць аж да 90-ых гадоў, аднак сёння адзіным напамінам служаць руіны невядомага будынка з бутавага каменя.
Знайсці месца дзе стаяў палац можна толькі супаставіўшы старыя і сучасныя мапы, ніякіх падказак на ландшафце няма. Цяпер даволі складана ўявіць, што калісьці на гэтым участку знаходзіўся багаты двор.
Цікавы факт: каля дарогі, якая вядзе ад сядзібы да цэнтра Беніцы, калісьці размяшчалася і мемарыяльная калона у гонар канстытуцыі 3 траўня 1791. Падобныя аб'екты сустракаліся па ўсёй тэрыторыі Беларусі, іх у асноўным ставілі ўладальнікі маёнткаў, па ўсёй бачнасці Коцелы не былі выключэннем. Калона, як і палац, да нашых дзён не захавалася.
Лепшым нагадам аб тым, што на гэтых землях калісьці жылі Швыкоўскія і Коцелы служыць Пакроўскі храм і Траецкі касцёл.
Ніжэй кропка з месцам дзе знаходзілася сядзіба:
Калі будзеце ў гэтых краях, то рэкамендую заехаць у Лебедзева, каб паглядзець на цікавую неагатычную капліцу.
