Узімку ў грамадскую арганізацыю (АПБ) часта звяртаюцца людзі з адной і той жа тэмай: лебедзі не зляцелі ў вырай. Яны турбуюцца, што птушкі загінуць на марозе, і пытаюць, як ім дапамагчы.
Тое, што некаторыя лебедзі застаюцца на зімоўку, – нармальна. Для птушак не столькі страшны холад, колькі голад. Лебядзіны пух добра абараняе ад маразоў, лапы і дзюба ў птушак не мерзнуць, а ад голаду да таго ж засцерагае тоўсты слой тлушчу.
З пачатку 21 ст. зімы ў Беларусі ў асноўным мяккія і маласнежныя. Але ў любую зіму зараз птушкі лёгка могуць знайсці вадаём з адкрытай вадой або падсілкавацца на палях. Пры патрэбе лебедзі могуць пералятаць за дзень нават сотні кіламетраў.
Такія выпадкі вядомыя і беларускім арнітолагам, якія займаюцца кальцаваннем птушак. Кольцы могуць шмат расказаць не толькі пра паходжанне, але і пра паводзіны птушак.
– У мяне былі акальцаваныя лебедзі ў Брэсце, – расказвае навуковы супрацоўнік НПЦ НАН Беларусі па біярэсурсах Іван Багдановіч. – У 2005 годзе была экстрымальна халодная зіма, цягам тыдня начная тэмпература апускалася ніжэй за 35 градусаў. Адной раніцай мае лебедзі зляцелі, а менш чым праз суткі іх бачылі ў Кракаве – за 300 кіламетраў ад Брэста. А на крыніцы ў раёне Мінскага мора кожны год зімавала пара лебедзяў з вывадкам, у студзені самка з птушанятамі знікала, а потым вярталася да самца адна. Аднойчы яе з птушанятамі назіралі з вывадкам пад Гданьскам, а праз два дні я яе бачыў з самцом на крыніцы ўжо без вывадка. То бок яна адвяла птушанят у цёплыя краі на традыцыйныя месцы зімоўкі, а сама вярнулася да самца.
Для эканоміі энергіі лебедзі ў маразы мала рухаюцца. Такія паводзіны нармальныя і не сведчаць пра тое, што птушка хворая ці замярзае. Не трэба спрабаваць прагнаць птушку ці прымусіць яе рухацца: так яна патраціць каштоўную энергію без патрэбы і атрымае лішні стрэс. Тым больш не трэба спрабаваць злавіць птушку: ударам крыла лебедзь можа зламаць чалавеку руку.
Падкормліваць лебедзяў і іншых вадаплаўных птушак варта толькі тады, калі некалькі дзён стаіць мароз мінус 15 градусаў і ніжэй. Можна пачаставаць іх аўсянымі шматкамі, насыпаць уздоўж берага каля вады або лепш на плыткаводдзі ячменю або пшаніцы, даць ім дробна парэзанай свежай гародніны (морква, буракі, капуста).
Відэа пра падкормку
https://www.youtube.com/watch?v=VzCs1lgSUhY
Калі моцных маразоў няма, ніякай падкормкі не трэба. Яны самі знойдуць падводную расліннасць або адлятуць падкарміцца на палях. Хлеб і батон, любімая многімі падкормка лебедзяў і качак, – непажаданы пачастунак, які дае адчуванне сытасці, але не дае дастатковай энергіі і вітамінаў.
Дапамога патрэбная толькі тым аслабленым птушкам, якія відавочна спрабуюць, але не могуць зрушыць з месца; птушкам на беразе, якіх можна злавіць, у якіх выразна відаць пашкоджанне: напрыклад, птушка кульгае, валачэ крыло або заглынула кручок і ў яе з дзюбы вісіць лёска. Каб выратаваць такую птушку, паведаміце пра яе ў тэрытарыяльныя органы Мінпрыроды ці Міністэрства па надзвычайных справах.
– Птушкі могуць гінуць як ад прыродных, так і антрапагенных прычын, – кажа дырэктар АПБ Аляксандр Вінчэўскі. – Ад апошніх (па віне чалавека) могуць загінуць і моцныя асобіны з добрым генафондам, трэба старацца дапамагаць такім птушкам выжыць. Гібель ад натуральных прычын і ёсць натуральны адбор, які адсейвае слабых птушак, каб яны не пакінулі патомства. Мы не рэкамендуем умешвацца ў прыродныя працэсы, але такіх птушак можна перадаць, напрыклад, у заапарк.
Калі вам вядомыя выпадкі палявання на лебедзяў – тэлефануйце на гарачую лінію Дзяржаўнай інспекцыі аховы жывёльнага і расліннага свету. Лебедзі-шыпуны і клікуны не ўключаныя ў Чырвоную кнігу, але як і іншыя птушкі – знаходзяцца пад аховай дзяржавы.
Калі вы ўбачылі лебедзя з жоўтай дзюбай – гэта хутчэй за ўсё лебедзь-клікун, які ўжо 20 гадоў як таксама гняздуе ў Беларусі.
Важна! На нагах у лебедзяў могуць быць металічныя кольцы, а на шыі пластыкавы жоўты ашыйнік з літарамі і лічбамі. Гэта птушкі, памечаныя арнітолагамі, якія вывучаюць перамяшчэнні птушак. У Беларусі адзначаны лебедзі-шыпуны амаль з 10 краін Еўропы. Ашыйнік птушцы не замінае, нават калі шыя вакол яго здаецца таўсцейшай: проста ў лебедзя выбіваюцца адтуль пёры, таму можа складвацца ўражанне “апухласці”. Ашыйнік ці кальцо трэба сфатаграфаваць і даслаць фота ў Беларускі цэнтр кальцавання птушак разам з датай і месцам назірання:
bym.minsk@gmail.com
Калі вы пакінеце свае кантактныя дадзеныя, то праз нейкі час вам прыйдзе інфармацыя пра гэтую птушку: калі, кім і дзе яна была акальцавана.
На зіму ў Беларусі цяпер застаюцца не толькі лебедзі, але і іншыя пералётныя птушкі, напрыклад, белыя буслы. Звычайна гэта слабыя ці хворыя птушкі. Яны кормяцца на незамерзлых ручаях ці нават на сметніках. Але з кожным годам у АПБ паведамляюць пра больш буслоў, якія засталіся на зімоўку. І шмат якія добра перазімоўваюць.
Відэа з памяткай па тэме:
https://youtu.be/5EEBoO9biPo
Кантактная асоба — Сямён Левы, 8 (029) 101-68-87, levy@ptushki.org
