Адна з самых незвычайных птушак Беларусі, якую можна перыядычна сустрэць ля берагоў зарослых вадаёмаў, у месцах дзе актыўна расце чарот, – гэта вусатая сініца. Птушка для нас рэдкая, з унікальнымі вонкавым выглядам, звычкамі і арэалам пасялення.
Вусатая сініца (Panurus biarmicus) знаходзіцца ў Чырвонай кнізе Рэспублікі Беларусь і мае ахоўны статус 4 катэгорыі (яе папуляцыя застаецца стабільнай у прыдатных месцах пасялення). Аднак высечка чароту і агульныя змены клімату могуць негатыўна паўплываць на колькасць гэтага віду ў будучыні.
Самцы вусатай сініцы маюць яркую знешнасць – цёплае, рудавата-карычневае апярэнне, блакітна-шэрую галаву і характэрныя чорныя “вусы” паабапал пыскі.
А вось самкі не маюць гэтых адметных чорных метак на галаве і афарбаваны больш раўнамерна, – у цёплыя карычневыя колеры. Абое маюць доўгі хвасток, вылучаюцца жоўта-аранжавымі вачыма і невялічкай яркай дзюбкай.
Ёсць даволі цікавы факт: гэтая птушка не з’яўляецца сапраўднай сініцай – бо нягледзячы на сваю назву, Panurus biarmicus не адносіцца да сямейства сініцавых, а выдзелена ў асобнае сямейства – якое так і называецца “Вусатыя сініцы” (Panuridae).
Panurus biarmicus мае наступныя памеры: прыкладна 12-14 сантыметраў у даўжыню, а размах крылаў складае каля 16-18 сантыметраў. Сярэдняя вага звычайна ад 12 да 18 грамаў. Улетку гэтыя птушкі сілкуецца ў асноўным казуркамі і павукамі. Узімку пераходзяць на насенне чароту, адаптуючыся да такога сілкавання за кошт змен у страўнікавай сістэме. Вусатым сініцам уласцівая незвычайная вакалізацыя – птушкі выдаюць характэрны «пінгуючыя» гукі, які дапамагаюць ім мець зносіны ў густым хмызняку.
Сезон гнездавання звычайна з красавіка па ліпень. Вусатая сініца будуе гняздо дастаткова нізка сярод густога чароту. Гняздо мае чашападобнай форму і высцілаецца пёрамі. У адной кладцы каля 4–8 яйкаў, з якіх птушаняткі вылупляюцца праз 10–13 дзён, абое бацькі кормяць і абараняюць малых. У Беларусі, Panurus biarmicus, часам можа даваць нават 2-3 кодлы за сезон, калі ўмовы дазваляюць. Папуляцыя вусатых сініц моцна рэагуе да суровых зім, але пры гэтым птушкі даволі хутка аднаўляюць папуляцыю, дзякуючы сваёй высокай пладавітасці.
Вусатыя сініцы сапраўдныя майстры перасоўвання па чароце – іх доўгія лапкі і цэпкія кіпцюры дазваляюць спрытна караскацца і балансаваць на тонкіх галінках раслін.
