Беларусь – гэта краіна, дзе амаль у кожным населеным пункце знаходзіўся шляхецкі маёнтак. Не выключэннем стала і вёска Арэхаўна, дзе часткова захавалася сядзіба Грабніцкіх.
Грабніцкім гэтыя землі прадаў у 1745 годзе памешчык Ян Рыпінскі. Новыя ўладары, з цягам часу, вырашалі пабудаваць тут сапраўдны фамільны палац на месцы старой сядзібы Рыпінскіх.
Для будаўніцтва сядзібнага дома абралі цудоўнае месца на беразе возера Арэхаўна.
У 1840 годзе сядзіба Грабніцкіх у вёсцы Арэхаўна была цалкам скончана, таксама на той момант ужо сфарміраваны ландшафтны парк і пабудавана ўніяцкая царква.
Па сваёй архітэктуры сядзіба хутчэй адносіцца да стылю позняга класіцызму, аднапавярховая, але з двухпавярховай цэнтральнай часткай.
Даволі незвычайнае рашэнне гэта ўваход, які размешчаны ў правай частцы дома (звычайна ў падобных сядзібах размяшчаецца ў цэнтры).
Але ёсць меркаванне, што гэта наступства пасля перабудовы сядзібы. У некаторых крыніцах ёсць інфармацыя аб тым, што быў такі ж сіметрычны ўваход злева. На жаль чатырохкалонны порцік павольна разбураецца, а адна з калон гатова абрынуцца ў любы момант.
Грабніцкія перасталі валодаць Арэхаўна ў 1917 годзе, калі пачалася нацыяналізацыя. У 30-ых гадах, у сценах ужо былой сядзібы размясцілі кватэры для працаўнікоў калгасу «Чырвоны Кастрычнік».
Падчас Другой сусветнай вайны будынак сядзібы выкарыстоўвалі як ваенны шпіталь. Пасля заканчэння вайны тут знаходзіліся навучальныя класы. Школа функцыянавала да пачатку 90-ых, пакуль не пераехала ў новы будынак.
Пасля гэтага сядзіба ў Арэхаўна становіцца непатрэбнай і з кожным годам усё мацней прыходзіць у заняпад. “Віцебскаблмаёмасць” некалькі разоў выстаўлялі сядзібу Грабніцкіх на аўкцыён, нават з’яўляліся жадаючыя на пакупку. Аднак складанасць рэканструкцыі і мноства абмежаванняў не давалі магчымасці распачаць работы па адраджэнні гістарычнай спадчыны.
Апошні раз, таргі пачыналіся ўсяго з 27 рублёў, таму калі вы даўно марылі аб уласнай сядзібе – то дом у Арэхаўна вас чакае.
Сядзібны комплекс даволі лёгка знайсці, глядзіце адзнаку на мапе:
Недалёка ад вёскі Арэхаўна можна наведаць касцёл ва Ушачах. Іншыя славутасці Беларусі.
