Jesienią 2020 roku miałam okazję odwiedzić Chashniki (obwód witebski, Białoruś). To takie małe miasteczko, trochę przypominające Osipowicze lub Słucki. Połączenie budynków mieszkalnych z sektorem prywatnym, niespodzianką krów i koni z wolnego wybiegu. Jest w tym pewien urok.
Pochodzenie nazwy i krótka historia miasta Chaszniki
W annałach po raz pierwszy wspomina się o Chashnikach w 1504 roku. W XVI wieku miasto położone nad rzeką o pięknej nazwie Ulla wchodziło w skład województwa połockiego Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Istnieje kilka wersji tego, dlaczego miasto ma taką nazwę. Według jednego z nich miasto to jest tak zwane z powodu zagłębienie w kształcie misyw którym się znajduje.
Druga wersja jest związana z ceramiką, kiedyś robiono tu dużo ceramiki, w tym kubki.
Otóż trzecia wersja sugeruje, że słowo „chashniki” pochodzi od nazwy sądu pozycje i ranga w gospodarce rosyjskich książąt i carów na początku XIII. 13 wiek Chashniki serwowane na uroczystych kolacjach, zajmowały się pszczelarstwem i miodem pitnym.
źródło: kula ziemska Białorusi
Chashniki pierwotnie należały do książąt Łukomski. Od końca XVII wieku do jego właścicieli należeli Sapiehapo Potocki и Wołodkowicze. Miasto było miejscem handlowym, w którym znajdowało się 109 sklepów na 16 domów. Oprócz handlu i rękodzieła mieszkańcy Chasznika zajmowali się rolnictwem, co pozwalało im nie tylko zaopatrywać siebie i rodziny, ale także dorabiać, sprzedając coś na rynku. Okresowo wojny podkopywały ożywienie gospodarcze i wzrost liczby ludności, ale miasto nadal się rozwijało i utrzymywało swoje znaczenie gospodarcze.
W XVIII wieku w Chasznikach zbudowano molo, pojawiły się warsztaty do produkcji statków handlowych. Otrzymawszy różne przywileje handlowe, w 18 r. miasto stało się centrum województwa połockiego. W 1791 r. znalazła się w granicach Rosji. Od drugiej połowy XIX wieku budowano w nim małe przedsiębiorstwa, w związku z rozwojem części południowej i wschodniej, cały obszar osady powiększa się.
W 1897 r. w mieście mieszkało ponad 4,5 tys. mieszkańców, istniały 703 budynki mieszkalne, istniał szpital, apteka i 2 szkoły publiczne. Działały wówczas garbarnie i browary, od 1880 r. uruchomiono papiernię.
W listopadzie 1917 r. do Chasznik doszła władza sowiecka. 1 stycznia 1919 r. Czaszniki weszły w skład BSRR, ale 15 dni później wraz z innymi terytoriami wschodniej Białorusi zostały przeniesione do RSFSR. Wrócili do BSRR 17 lipca 1924 r.
Dworzec kolejowy Chashniki działa od 1925 roku. We wrześniu 1938 r. miasto Chaszniki otrzymało oficjalny status osady typu miejskiego. W czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej osada znalazła się pod okupacją niemiecką. 7 lutego 1966 - oficjalny status miasta. 20 stycznia roku 2006 - Zatwierdzony herb miasta.
Najsłynniejszy fakt historyczny z życia miasta
Bitwa pod Ullą pod Chasznikami, która miała miejsce 26.01.1564, czyli 457 lat temu, jest jedną z najodważniejszych in historia Białorusi. Jak wiadomo, w latach 1558-1583 toczyła się wojna między Wielkim Księstwem Litewskim, Inflantami, Polską i Szwecją z jednej strony a królestwem rosyjskim z drugiej. Inicjatorem był moskiewski car Iwan IV Groźny, który pragnął zawładnąć naszymi ziemiami w celu uzyskania dostępu do Morza Bałtyckiego.
Moskiewskie oddziały karne zajęły białoruskie miasta i wsie: Mścisław, Szkłow, Orsza, Kopys, Witebsk. Na terenach okupowanych ustanowiono ścisły porządek okupacyjny: mieszkańców wypędzono na wschód lub zmuszono do złożenia przysięgi na wierność carowi Rosji. Wraz ze zdobywcami na okupowane ziemie dotarła zaraza, która przez 4 lata z rzędu pochłonęła życie ludzi. A w 1563 zaginęło największe i najbogatsze miasto Białorusi - Połock.
Na początku 1564 r. Mińsk и Nowogródek Wysłano 2 armie. 25-tysięczna armia maszerowała pewnie naprzód, bez patroli, z uzbrojeniem i bronią załadowaną do wagonów. Za to i zapłaciłem cenę. Nad brzegiem Ulli nagły cios zadało wrogom stacjonujące w tym czasie w Łukomlu wojska hetmana wielkiego litewskiego Mikołaja Radziwiłła. Moskwianie nie mieli czasu na zakładanie zbroi ani przygotowywanie się do bitwy. Po 5 godzinach opuścili konwój i uciekli. W wyniku tej rzezi 9 tysięcy Moskali znalazło spokój na brzegach Ulli i tyle samo utonęło.
Dzięki temu genialnemu zwycięstwu plany namiestników carskich co do zagłębienia się w centrum Wielkiego Księstwa Litewskiego zostały udaremnione, wróg został zmuszony do odwrotu swoich wojsk. Wojna nabrała charakteru lokalnego, ale działania wojenne trwały jeszcze długo. Wojskom Wielkiego Księstwa Litewskiego udało się wyzwolić Połock, Chaszniki i inne białoruskie miasta dopiero po podpisaniu unii lubelskiej z Polską.
Zabytki miasta Chashniki
W mieście jest kilka znaczących zabytków historycznych. Jeden z głównych - Kościół Przemienienia Pańskiegozbudowany w 1845 roku.
W Chasznikach zachowały się zabytkowe budynki z XIX-XX w., w tym m.in dom kupca Gurewicza.
Mieszczanie przychodzili do tego kupca, jeśli potrzebowali mydła i nafty. Również w tym małomiasteczkowym „supermarkecie” można było kupić gramofony i płyty, najnowsze książkowe nowości firmy Petersburg, a nawet takie instrumenty muzyczne mógł zdobyć przedsiębiorczy kupiec.
Chashniki znane są z papierni, która przed rewolucją nazywała się „Skóra”, nazwany na cześć siostrzenicy założyciela przedsiębiorstwa Wincentego Wołodkowicza. Wcześniej na terenie fabryki stał młyn wodny. Wołodkowicz wykupił go w 1883 r., założył manufakturę papieru, a później zbudował fabrykę. Robotników wynajmowano od okolicznych mieszkańców, głównymi rzemieślnikami byli Niemcy, a pracownikami Polacy. Praca biurowa była prowadzona w języku polskim. Po rewolucji zmieniono nazwę papierni "Czerwona gwiazda".
W mieście znajduje się sklep ze świecami, galerie handlowe i cmentarz żydowski.
A w Chashniksky muzeum historyczne można zobaczyć znaleziska archeologiczne, przedmioty z Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, a także eksponaty związane z historią Chasznikowa.
Masowy grób i Aleja Gwiazd, utrwalając pamięć o bohaterach Związku Radzieckiego, którzy brali udział w wyzwoleniu powiatu chasznickiego od nazistowskich najeźdźców.
Sprzęt wojskowy w parku miejskim:
O tym, że na ziemi chasznickiej urodził się i pracował drukarz książek i tłumacz na język cerkiewnosłowiański Wasilij Tiapinski, te pomniki świadczą.
Dziecięca Szkoła Artystyczna. W 1959 roku w małym drewnianym budynku otwarto szkołę muzyczną.
Małe miasta zawsze przyciąga fakt, że nie ma w nich hałasu samochodów i wiecznego zamieszania. Życie płynie tu miarowo, we własnym tempie. I mimowolnie chcę się do tego przystosować i nigdzie się nie spieszyć. Niedaleko miasta Chashniki można odwiedzić szereg ciekawych zabytków: kościół w Lepelu, Pałac Chreptowiczów Beszenkowiczów.
tekst i zdjęcie: Ekaterina Golubnicchaya
