W drodze ze Smorgonia do Krewa warto zwrócić uwagę na ruina w miasteczku Nowospask. Te ruiny były kiedyś starożytną cerkwią - najpierw unicką, potem prawosławną, a być może przez jakiś czas cerkwią. Kościół powstał w drugiej połowie XVIII wieku z inicjatywy zakonu bazylianów i przy finansowym wsparciu szlachty Bukatago. Początkowo cerkiew w Nowospassku (w wielu źródłach Sutkovo) było jednak unickie, podobnie jak wiele ówczesnych cerkwi.
Budowa kościoła była niezwykle długa i ciężka, trwała około 35 lat. Architektura świątyni zaskakiwała swoją nietypowością. Nawet fundamenty położono nie z kamienia, lecz z tej samej czerwonej cegły, co ściany.
Unicka świątynia w Nowospasku nie przetrwała długo. Po ostatnim rozbiorze Rzeczypospolitej unityzm na terenach współczesnej Białorusi szybko tracił swoje pozycje. Tak więc już w pierwszej połowie XIX wieku budynek służył jako cerkiew. Prawdopodobnie w tym samym czasie został częściowo przebudowany zgodnie z tradycjami prawosławia i ponownie konsekrowany.
Cerkiew Przemienienia Pańskiego przetrwała do wybuchu I wojny światowej. Jeszcze przed działaniami wojennymi mówiono o przekształceniu świątyni w kościół, ale historia zadecydowała inaczej. Linia frontu przebiegała w pobliżu miejsca, w którym faktycznie stoi świątynia. W dodatku cerkiew położona jest na wzniesieniu, więc nic dziwnego, że „rany” od kul i pocisków były poważne. Do 1917 roku budynek został całkowicie zniszczony.
Po zakończeniu wojny Nowospassk znalazł się w granicach międzywojennej Polski i ponownie pojawiła się kwestia budowy cerkwi, jednak miejscowi nie przyjęli tego pomysłu z wielkim entuzjazmem. Nie zaczęli przeznaczać pieniędzy na odbudowę cerkwi. Dlatego ostatecznie zdecydowaliśmy się zostawić kwestię cerkwi Przemienienia Pańskiego na lepsze czasy, które, jak już wiadomo, nie nadeszły.
Z czasem budowla popadała w jeszcze większą ruinę, a cegły zaczęto wywozić na budowę innych, ich zdaniem, ważniejszych obiektów. Wszystko, co pozostało z kościoła, można zobaczyć na zdjęciu.
Oczywiście takie miejsce po prostu nie mogło mieć własnej wiejskiej legendy z bogactwem i duchem. Krążyły więc pogłoski, że ogromny skarb zamurował w murach sam Pan Bukaty podczas budowy świątyni. Tym samym „odłożył” imponującą kwotę na przyszłą odbudowę kościoła (ponoć mieli przeczucie, że go zniszczą). A każdy, kto szuka skarbu bez dobrego celu, spotka tylko ducha złego pana, strzegącego jego bogactwa.
Najwyraźniej skarb został znaleziony dawno temu i przeznaczony na inne cele, ducha nie uratował. W 2000 roku obok ruin wybudowano mały kościółek widoczny na zdjęciu poniżej:
Odnalezienie ruin nie będzie trudne, są one dobrze widoczne z drogi, a poniżej punkt z oznaczeniem na mapie:
W pobliżu tych miejsc, które możesz odwiedzić muzeum w Zalesiua także zobaczyć Zamek Krevo.
