Замак Белы Ковель - руіны роду Сангушак.

Смаляны - гэта магчыма адно з самых цікавых месцаў Віцебскай вобласці. Тут хапае славутасцяў, якія не пакінуць абыякавымі, але мабыць галоўны гістарычны аб'ект - руіны замка "Белы Ковель".

Яшчэ на мяжы 17 стагоддзя, прыблізна ў 1626 годзе, было скончана будаўніцтва рэзідэнцыі валынскіх князёў. Белы Ковель у Смалянах. У тыя часы гэты замак быў на мяжы Літоўскага княства и Расіі, адной з яго галоўных функцый была абарона, бо паміж дзвюма суседнімі дзяржавамі часта здараліся спрэчкі. Аднак гэта ўсё ж такі не ахоўная крэпасць, а княскі замак, будаўніцтвам якога кіраваў архітэктар з Нідэрландаў.

Замак размяшчаўся на шляхі з Масквы ў Еўропу, а яго прыязныя гаспадары ахвотна запрашалі і забяспечвалі цёплы прыём шматлікім гасцям. Калі пачалася Паўночная вайна замак быў уласнасцю Паўла Караля Сангушка. У Паўночнай вайне ён выступаў на баку шведаў, гарнізон у яго замку таксама быў шведскім. Рускім войскам, аднак, удалося захапіць замак, але не ўтрымаць яго. У сувязі з гэтым паступіў загад ад Пятра I знішчыць замак.

Ад вялізнага і вялікага замка да нашага часу захавалася толькі цэнтральная вежа з пяццю ярусамі. Падысці да яе не так і проста, жарт ці не, але стары роў з вадой усё таксама выконвае сваю ахоўную функцыю. Дакладна невядома як замак у Смалянах выглядаў першапачаткова, ёсць толькі здагадкі і тэорыі.

Замкавая тэрыторыя прамавугольная, займала ўчастак каля 100х200 метраў, была акружана вадой з усіх бакоў. Важную ролю адыгрывалі дазорныя вежы, такія вежы знаходзіліся на кожным куце сцен. Дазорныя вежы выконвалі не толькі ахоўную ролю, у іх знаходзіліся і жылыя памяшканні.

Па ўсёй бачнасці замак будавалі ў стылі Рэнесанс, большасць памяшканняў былі трохпавярховымі. Сцены былі дэкараваны элементамі галандскага арнаменту, знешне замак Белы Ковель таксама нагадваў галандскія замкі такога часу.

Чаму замак Смаляны называецца менавіта “Белы Ковель”?

Такое імя замку далі князі Сангушкі, якія раней мелі маёнтак у “кавыле” Ковелі, Аднак пазней абмянялі яго. “Белы” – не выклікае пытанняў, гэта адносіцца да першапачатковага колеру замка. Верагодна князі сумавалі па сваім мінулым маёнтку, адсюль хутчэй за ўсё і назва - замак Белы Ковель.

У Смалянах варта паглядзець руіны касцёла Панны Марыі и закінутую царкву Святога Аляксія. Экскурсіі ў Віцебску і больш славутасцяў Беларусі на мапе.