Вёска Вялікая Ліпа знаходзіцца за 120 кіламетраў ад Мінска, у Нясвіжскім раёне. Калісьці гэта быў маёнтак Абуховічаў, якія пабудавалі тут сядзібу, мноства гаспадарчых пабудоў, бровар, а таксама царкву і пахавальню. Сядзіба Абуховічаў не захавалася, затое можна ўбачыць даволі цікавую браму-стайню, якая і прыцягвае сюды вандроўнікаў па Беларусі.
Незвычайная брама з двума стайнямі з'явіліся падчас другой перабудовы сядзібы (канец 19 - пачатак 20 стагоддзі).
Над уваходамі ў стайні можна ўбачыць 2 ляпных картуша, з выявамі рыцараў, якія цудам захаваліся.
Памеры брамы-стайні складаюць 48*9 метраў, яна выканана з цэглы. Уязная брама была дэкарыравана нервюрамі, а дах завяршаўся шпілем.
Абуховічы валодалі Вялікай Ліпай з сярэдзіны 17 стагоддзя, але пабудоў тых часоў не захавалася. Самы старажытны будынак у вёсцы - гэта Пакроўская царква. Брама, флігель і свіран адносяцца да канца 19 – першай палове 20 стагоддзя.
Флігель Вялікая Ліпа
Сёння будынак закінуты, але часткова закансерваваны. Пасля заканчэння вайны ў сценах флігеля, як і самой сядзібе, знаходзілася школа, затым, за непатрэбнасцю, пабудову проста перасталі эксплуатаваць.
Нягледзячы на гэты факт афіцына (іншая назва флігеля) захавала пэўны шарм: псеўдагатычныя калоны-слупы па кутах, востраканцовыя глухія аркі на вокнамі першага паверха, ляпніна і барэльефы.
Калісьці тут захоўвалася бібліятэка і архіў Абуховічаў. Будынак сядзібнага дома размяшчаўся ўшчыльную да гэтага флігеля, ёсць некалькі старых здымкаў з выявамі дома.
Унутры флігеля амаль нічога не ацалела. Месцамі сустракаюцца дэкаратыўныя элементы, бачныя коміны і печкавая сістэма апалу, частка каміна.
У падлозе выкапана вялікая яма, як быццам шукалі скарб(?). Частка цэглы акуратна складзена каля ўвахода. Большасць сцен "упрыгожаны" малюнкамі і нецэнзурнай лаянкай.
Свіран ў Вялікай Ліпе
Апошняя пабудова на ўчастку былога маёнтка - свіран, яго стан самы сумны.
Будынак па форме амаль квадратны, 10*12 метраў, часткова драўляны, але фасад выкананы з цэглы. З трох арачных праходаў захаваўся толькі адзін, астатнія як быццам разбураны.
Вялікая Ліпа - гэта ўзор калісьці багатага і заможнага маёнтка, які сёння ляжыць у руінах без асаблівай надзеі на рэканструкцыю. Верагодна, як і былая сядзіба ў Завушшы, лічыцца на балансе калгаса "17 верасня".
Што яшчэ паглядзець у гэтых краях? Варта заехаць ва палац у Нясвіжы і сядзібу Рдултвоскіх, больш славутасцяў Беларусі.
