Адна з унікальных славутасцяў горада Слуцк - гэты будынак найстарэйшай школы Беларусі, пабудаваны пры кальвінісцкім храме яшчэ ў пачатку 17 стагоддзя па даручэнні Януша Радзівіла. Першы варыянт вучылішча быў выкананы з дрэва і размяшчаўся на тым самым месцы, дзе і будучая каменная гімназія. З першых дзён сваёй працы школа змагла задаць пэўны ўзровень, які з кожным годам толькі ўзрастаў. У многім гэта была заслуга моцных выкладчыкаў, якія прыязджалі ў Слуцк з розных краін у пошуках магчымасцей для рэалізацыі. Часта такія настаўнікі былі заўзятымі гуманістамі, якім у Еўропе на той момант асабліва не былі рады. У 1630 годзе Слуцкая школа атрымала статут гімназіі, які захаваецца на доўгія 300 гадоў.
Каменны будынак гімназіі, выкананы ў архітэктуры класіцызм, пачалі будаваць у 1828 годзе. Менавіта гэтая пабудова дайшла да нашых дзён, хаця і ў часткова перабудаваным выглядзе.
Спіс знакамітых вучняў і выкладчыкаў гімназіі выглядае па-сапраўднаму неверагодным. Напрыклад слуцкім студэнтам быў і Эдвард Вайніловіч, фундатар "Чырвонага" касцёла ў Мінску.
Слуцкая гімназія нездарма лічылася прагрэсіўнай і інавацыйнай. Тут увесь час шукалі новыя метады і падыходы ў педагогіцы. Некаторыя прыёмы былі даволі радыкальнымі: так у нейкі перыяд вучням давалі піва за паспяховае вывучэнне латыні. Але ўсё ж у аснове метадаў - быў дыялог і жаданне навучыць студэнтаў думаць і разважаць. Таму не дзіва, што многія выпускнікі гімназіі станавіліся вядомымі людзьмі.
На старой карціне Напалеона Орды ўвагу прыцягвае кальвінскі збор з рысамі неагатычнай архітэктуры. Гісторыя гэтага будынка поўная таемных прабелаў у якіх разабрацца даволі праблематычна.
Слуцкі збор перабудавалі ў камені бліжэй да 1851 года, лічыцца што па праекце архітэктара Казіміра Хршчановіча. На рахунку якога ўдзел і стварэнне мноства аб'ектаў у Мінску, у тым ліку: ратушу, царкву Марыі Магдаліны, дом губернатара, Пішчалаўскі замак.
Падчас Другой сусветнай вайны будынак былога кальвінскага збору разбураны, часткова ацалела толькі вежа, якую разабралі ўжо ў пасляваенныя гады.
Ёсць даволі цікавы факт: у 1923 годзе з лекцыяй для настаўнікаў у гімназіі выступаў Якуб Колас, які тады ўпершыню для аўдыторыі зачытаў вытрымкі са сваёй паэмы "Новая зямля".
Будынак найстарэйшай школы Беларусі аднавілі ўжо да 1949 года і амаль адразу тут працягнуліся заняткі. У 1980 годзе стары будынак злучылі з новым цагляным корпусам, а з 1998 года навучальная ўстанова атрымала статут гарадской гімназіі нумар 1.
У Слуцку будзе цікава паглядзець сабор святога Міхаіла Арханёла, яшчэ адно старадаўняе вучылішча, а таксама былы кляштар бернардынцаў.
