Цэнтральная частка горада Віцебск захоўвае вялізарную гісторыю, у тым ліку і часткова страчаную, забытую. Так напрыклад на месцы сённяшняй стаянкі для машын (скрыжаванне вуліцы Леніна і праспекта Фрунзэ) размяшчаўся езуіцкі кляштар з шыкоўным касцёлам Святога Іосіфа (пазней - саборам Святога Мікалая).
Першы комплекс, яшчэ драўляны, езуіты пабудавалі ў сярэдзіне 17 стагоддзі. Узвядзеннем каменнага касцёла заняліся ўжо пры кашталяне і ваяводзе віцебскім - Міхаіле Мартыяне Агінскім. Лічыцца, што гэтыя работы скончылі ў 1731 годзе, аднак будаўніцтва жылых карпусоў для манахаў і развіццё самога калегіума езуітаў працягвалася аж да самага канца 18 стагоддзя.
Амаль на ўсіх здымках і фатаграфіях, што захаваліся да нашых дзён, храм зафіксаваны такім якім ён быў ужо пасля таго як яго пераасвяцілі ў сабор Святога Мікалая (1843 год). Безумоўна, старажытны касцёл тады перабудавалі згодна з праваслаўнымі канонамі і архітэктурнымі традыцыямі. Асноўныя змены закранулі вежы, фасад і інтэр'ер. Акрамя таго комплекс пазбавіўся брамы-званіцы, якая размяшчалася злева ад храма.
Нягледзячы на ўсе гэтыя змены архітэктура храма заставалася ўнікальнай, у ёй прасочваўся пераход ад стылю барока да класіцызму. Што даволі нетыпова, фасад храма ўпрыгожвалі вокны рознай формы - знізу прастакутныя, зверху арачныя.
Касцёл-сабор у Віцебску застаў мноства змен, перабудоў, разбурэнняў, некалькі войнаў, аднак у сярэдзіне 20 стагоддзя было прынята радыкальнае рашэнне - знесці гэты комплекс. Сёння на яго месцы размяшчаецца плошча Свабоды. Што цікава, размовы аб тым каб адбудаваць гэты ўнікальны помнік вядуцца ўжо даўно. Тым больш пад зямлёй усё яшчэ застаюцца падмуркі старога храма. У гэтым плане Віцебску не прывыкаць аднаўляць знішчаныя гістарычныя аб'екты: Успенскі сабор, Васкрасенская царква, Дабравешчанскі храм.
На ніжнім фота паглядзіце, як размяшчаліся галоўныя храмы Віцебска ў сярэдзіне 19 стагоддзя.
Гэты ж ракурс, але ў 2024 годзе, добра бачна што месца для аднаўлення касцёла Святога Антонія і сабора Святога Мікалая - вольныя. Застаецца толькі спадзявацца, што з часам з'явяцца сродкі на гэтыя работы.
Ніжэй кропка з месцам, дзе раней знаходзіўся езуіцкі касцёл у Віцебску:
Калі будзеце ў гэтым унікальным горадзе раю прагуляцца ў старую частку і паглядзець як аднавілі сінагогу.
