Калі вяртаешся ў родны горад пасля доўгай адсутнасці, раптам выяўляеш, што ён вельмі моцна змяніўся. Старое пераўтварылася ці зусім знікла, а на яго месцы з'явілася шмат новага. Па гэтай прычыне прагулкі становяцца яшчэ цікавейшымі. Прапаную чытачам далучыцца да экскурсіі і даведацца славутасці Салігорска.
Горад шахцёраў Салігорск
Салігорск з'яўляецца другім горадам па колькасці насельніцтва ў Мінскай вобласці. Яго гісторыя пачалася ў 1949 годзе, калі непадалёк ад вёскі Чыжэвічы (Старобінскі раён) былі знойдзены паклады калійнай солі. З 1958 года тут пачалося прамысловае асваенне радовішча, а таксама было прынята рашэнне аб будаўніцтве першага беларускага калійнага камбіната.
А ўслед за гэтым на месцы вёскі Вішнёўка з'явіўся працоўны пасёлак Новастаробінск, які ў 1959 годзе перайменавалі ў Салігорск. Днём нараджэння горада лічыцца 10 жніўня 1958 года.
У гэты дзень адбыўся мітынг у гонар закладкі будучай сталіцы беларускіх шахцёраў. Быў устаноўлены бетонны куб з надпісам «10-VIII/1958 г. тут закладзены горад. Новастаробінск.
Увесну 1960 гады з нетраў беларускай шахты паднялі першую бадзьду з калійнай соллю, здабытую на глыбіні 414 метраў. Пра гэту гістарычную падзею нагадвае помнік у гонар шахцёраў-першапраходцаў, усталяваны 28 жніўня 1977 года каля Цэнтральнага гарадскога банка. Скульптура выканана з бетону, а 6-метровая фігура шахцёра абліцавана меддзю.
Прамысловую здабычу калійнай солі тут распачалі 11 лютага 1961 года. У 1963 годзе ўвялі ў эксплуатацыю першую чаргу Першага калійнага камбіната. Гэта адзіны руднік, які ўмоўна размешчаны ў гарадской рысе.
Салігорску надалі статус горада, а праз два гады ён стаў адміністрацыйным цэнтрам раёна. У 1970 годзе тры ўжо існуючыя калійныя камбінаты аб'ядналі ў адзін камбінат «Беларуськалій». А ў 1975 пераўтварылі ў вытворчае аб'яднанне.
Тэрыконы, ці па-простаму солеадвалы, з'яўляюцца самай прыкметнай славутасцю Салігорска, якую можна ўбачыць пры пад'ездзе да Другога рудаўпраўлення.
У 2005 годзе гурт "Кіпелаў" здымаў тут кліп "Я тут".
Спачатку вуліцам у Салігорску, які будуецца, давалі нумары, разбіўшы горад на будаўнічыя кварталы. Гістарычным з'яўляецца №23, менавіта тут заклалі падмурак першых аднапавярховых інтэрнатаў. Затым адбудавалі першы 16-кватэрны двухпавярховы цагляны дом. Цяпер гэта вуліца Будаўнікоў.
У лістападзе 1959 г. для культурнага вольнага часу салігорскай моладзі быў пабудаваны.Клуб будаўнікоў» у просты люд атрымаў назву «куратнік».
У 1968 годзе, да 10-годдзя Салігорска, за клубам устанавілі сімвалічны першы камень. Якім замянілі бетонны куб, прысвечаны ўрачыстаму мітынгу па закладцы горада.
Пазней камень перанеслі ў сквер насупраць клуба, дзе аформілі памятнае месца. Яно ўяўляе сабой 10 бетонных стэл у выглядзе кветкавага бутона – сімвала маладосці і росквіту Салігорска. На стэлах устаноўлены мемарыяльныя дошкі з інфармацыяй аб «Будтрэсце №3», які займаецца абнаўленнем і будаўніцтвам горада. Цяпер сквер называецца «маладосць.
Першая сярэдняя школа на 250 месцаў адчыніла свае дзверы для вучняў 1 верасня 1960 года. Размяшчалася яна ў трохпавярховым будынку па адрасе Будаўнікоў, 10. Цяпер тут знаходзіцца 3 корпус прафесійна-тэхнічнага дзяржаўнага каледжа.
З лістапада 1961 г. пачаў працаваць салігорскі горна-хімічны тэхнікум, які прыняў на вячэрняе аддзяленне 140 чалавек.
У 1962 з'явілася салігорская чыгуначная ветка, якая пралягала паміж вуліцамі Чыгуначная і Заслонава. Першы пасажырскі цягнікСалігорск-Слуцк» адправіўся 5 чэрвеня. У жніўні 1984 гады па вул. Ленінскага камсамола, 38 быў узведзены новы будынак вакзала.
Ён аб'яднаў у сабе аўтобусны і чыгуначны кірункі (стары будынак доўгі час выкарыстоўваўся ў якасці мясцовага малочнага рынку, а потым быў знесены).
У новага вакзала ёсць дзве асаблівасці. Першая - гэта своеасаблівы Біг Бэн, вежа з гадзінамі з 4 бакоў. Якія першапачаткова былі з цыферблатам і стрэлкамі, але аднойчы перасталі ісці, і паказвалі розны час.
Да 50-гадовага юбілею горада цыферблат замянілі электронным табло, на якім зараз акрамя часу можна ўбачыць і бягучую тэмпературу паветра. Другой асаблівасцю з'яўляецца той факт, што будынак вакзала размешчана не паралельна шляхам, а перпендыкулярна, паколькі галіна станцыі заканчваецца тупіком.
Увесну 1964 г. пачаліся працы па збудаванні плаціны на рацэ Случ з мэтай стварэння вадасховішча. У 1967 годзе яго запоўнілі паводкавымі водамі. Плошча салігорскага вадаёма складае 23,1 кв.км., даўжыня берагавой лініі - 70 км, максімальная глыбіня - 4,5 м., даўжыня - 24 км, а шырыня - 2 км. Улетку гэта адно з каханых месцаў для адпачынку гараджан, як у бярозавым гаі ўздоўж берагі, так і на пляжы.
Галоўнымі вуліцамі горада сталі вул. Леніна, праспект Міру і вул. Казлова. На Цэнтральнай плошчы можна ўбачыць помнік Леніну, усталяваны тут у 1980 годзе.
Гэта адна з апошніх прац Андрэя Бембеля – родапачынальніка беларускай афіцыйнай скульптуры. Нетыповым для такога кшталту помнікаў з'яўляецца тое, што салігорскі Ленін выкананы ў форме бюста.
За помнікам пачынаеццаузлётна-пасадачная паласа» - так у народзе за даўжыню і простую планіроўку празвалі парк, які пасля абнаўлення стаў паркамЧатырох стыхій.
У адпаведнасці з задумай архітэктара А. Сабалеўскага гэта зона адпачынку падзелена алеямі на сектары, прысвечаныя кожнай стыхіі па асобнасці. Так тут можна зрабіць прыгожыя фота на фоне металічнай аркады, увитой дзікім вінаградам, якія змяняюць афарбоўку лістоты некалькі разоў у год, атрымаць асалоду ад сімфоніяй ветра на алеі «Гучалых трубак», пасябраваць з сонечнымі зайчыкамі і асвяжыцца ў галоўнага фантана.
Кажуць, што ён адзіны такі ў Беларусі: чара дыяметрам 32 метры выпускае на 20-метровую вышыню 740 бруй вады. Увечар фантан падсвятляе мноства ліхтароў. Унікальным гэтае месца робіць тое, што напор вады і становішча бруй увесь час утвораць новыя формы.
Побач з плошчай размясціліся гарадскі выканаўчы камітэт, Палац культуры і Будтрэст №3 Ордэна Кастрычніцкай рэвалюцыі, створаны ў 1958 годзе для будаўніцтва горада і калійных камбінатаў.
У 60-х гадах Салігорск забудоўвалі імкліва і бессістэмна, зараз жа да выбару кожнага ўчастка для жылых дамоў падыходзяць з асаблівай дбайнасцю. Усё таму, што шахты, размешчаныя пад горадам, робяць яго землі непрыдатнымі для ўзвядзення "вышынак" і ў прынцыпе небяспечнымі для будаўніцтва.
У раёне Цэнтральнай плошчы таксама размясціліся: Палац шлюбу з бронзавай скульптурай "Закаханыя" ля ўвахода.
Адзіны ў горадзе кінатэатр з арыгінальнай назвай "Зорка Венера", на фасадзе якога доўгі час красаваўся вялізны металічны барэльеф з футурыстычным матывам. У 2000-м годзе будынак быў мадэрнізаваны, і месца металічнай абстракцыі занялі вялікія літары з назвай кінатэатра. Таксама тут размясціўся будынак музычнай школы і Цэнтра дзіцячай творчасці, які калісьці называўся Дом піянераў.
Сюды многія маладыя прыязджаюць пасля ЗАГСа, каб адсвяткаваць важную для іх падзею.
Больш падрабязна вывучыць гісторыю Салігорска і Салігорскага раёна можна ў краязнаўчым музеі, заснаваным у 1976 годзе.
У першую чаргу ён адметны тым, што яго ўнутранае афармленне падобна са штрэкамі ў шахце: з прыніжанай столлю, крапежнымі блокамі і бакавымі вітрынамі колеру каменнай солі. Музей мае 24 калекцыі.
Творчыя дзеці нашага горада наведваюць заняткі ў дзіцячай школе мастацтваў, адчыненай у 1988 у старым будынку першага шырокафарматнага кінатэатра «Салігорск».
Вядома ж, усім вядомыя швейныя прадпрыемствы.Купалінка»І«Калінка». Першае, якое спецыялізуецца на пашыве бялізнавага і верхняга трыкатажу, уступіла ў строй у 1969 годзе. Другое было створана на базе швейнай фабрыкі, якая займаецца выпускам прадукцыі са штучнага футра. Цяпер тут шыюць як блузкі, спадніцы і жакеты, так і ўцепленыя курткі, і паліто.
Сумныя старонкі гісторыі горада адкрывае «Алея воінаў-інтэрнацыяналістаў», размешчаная ў бярозавым гаі на вул. Набярэжнай.
328 салігарчан прайшло праз вайну ў Афганістане, 10 з іх загінула, адзін прапаў без вестак. Чорны цюльпан захоўвае аб іх памяць.
Немалаважную ролю ў жыцці горада гуляе спорт, большасць гараджан з цікавасцю сочыць за ўзлётамі і падзеннямі футбольнай і хакейнай каманд з аднолькавай назвай "Шахцёр". Матчы з удзелам футбольнага клуба, які выступае ў Вышэйшай лізе Чэмпіянату РБ, праходзяць на стадыёне "Будаўнік", пабудаваным у 1973 для спартыўных заняткаў работнікаў "Будтрэста №3".
Для спаборніцтваў больш высокага ўзроўню стадыён быў не прыстасаваны, таму да 2006 года яго рэканструявалі. Поўнасцю замяніўшы пакрыццё поля і абнавіўшы адзіную ўсходнюю трыбуну. Цяпер пад яе арыгінальным казырком са сталёвых рашэцістых рам умяшчаецца 4200 гледачоў.
У 2008 годзе ў нашым горадзе з'явіўся "Спартыўна-відовішчны комплекс", па сутнасці, лядовы палац, які стаў хатняй пляцоўкай для хакейнага клуба. Таксама тут праходзяць спаборніцтвы па фігурным катанні, шорт-трэку і інш.
Летась, да 60-годдзя Салігорска, на лаўку насупраць комплексу пасадзілі бронзавую скульптуру крата-хакеіста. Відаць, што сімвал каманды гатовы рынуцца на арэну ў бой.
А вось крот-шахцёр, які насяляе галоўнага будынка «Беларуськалія», наадварот, вельмі добразычлівы. Так і хочацца прысесці побач і разам пачытаць газету. Тутака ж можна астудзіцца ў спякоту ў фантана, пагуляць на зялёным піяніна ці ўладкаваць фотасесію з зямным шарам.
Тых, хто любіць пабыць удалечыні ад гарадской мітусні і транспартнага шуму, запрашае ў госці хваёвы лес, у які ўпіраецца парк. Праз гэтае маляўнічае месца праходзіць.сцежка здароўя», Якая вядзе да крыніц з чыстай пітной вадой.
Тут жа размешчаны штучная сажалка ці «жабнік», дзе можна зрабіць прыгожыя фота і паназіраць за качкамі.
І яшчэ некалькі выдатных мясцін Салігорска, якія хочацца згадаць. Два цікавыя фантаны пад назвай «Знакі Задыяка»І«Месяцовы горад» размясціліся ў раёне кінатэатра.
Каля будынка Салігорскага РАУС размясцілася выстава рарытэтных аўтамабіляў.
Экспазіцыя кожны год папаўняецца новым экспанатам.
Вандроўны кароль сімвалізуе адвечны пошук сябе, а прынцэса, якая сядзіць за яго спіной, надае гэтаму пошуку асэнсаванасць і прыхарошвае адзіноту.
Так-так, у Салігорску таксама ёсць свая Эйфелева вежа. Хай і ў 100 разоў менш арыгінала, але таксама эфектная і папулярная сярод жыхароў горада. Пастамент, на якім узвышаецца металічная канструкцыя, паўтарае контуры Францыі на мапе.
А гэта жалезны чалавек, ці Оптымус Прайм, як ужо паспелі яго назваць мясцовыя жыхары. Сабраны з металічных дэталяў, знаходзіцца каля рэстарана «Церам».
Гэты мілы слімак з хаткай-ліхтаром на спіне пасялілася каля разлікова-касавага цэнтра на скрыжаванні пр. Міра і вул. Заслонава. Ад яе вее ўтульнасцю і прымірэннем.
І напрыканцы крыху таямнічага. Пра загадкавае мазаічнае пано "Дрэва жыцця" на рэлігійную тэматыку, размешчанае на сцяне дома 65 па вул. Заслонава, ходзіць шмат здагадак і чутак. Хтосьці лічыць, што аўтар выявы зашыфраваў у ім нейкае таямнічае пасланне, іншыя ж вераць, быццам ад пано зыходзіць моцная тагасветная энергетыка, і перыядычна ад яго «зараджаюцца» мясцовыя экстрасэнсы.
Салігорск – малады і прыгожы горад, які з кожным годам квітнее ўсё больш, і прыветліва сустракае сваіх гасцей. Ён як сімвал вечнай маладосці і вечнай вясны, з якім хочацца супадаць па біярытме. Глядзіце таксама варыянты экскурсій па Беларусі и славутасці на мапе.
Як дабрацца ў Салігорск?
Па дарозе Р23 ад Мінску можна даехаць за 1 гадзіну 45 хвілін на машыне. Рэгулярна ходзіць аўтобус, кошт білета пачынаецца ад 7 рублёў, а час у дарозе каля 3 гадзін. Анлайн квіткі тут. Для аматараў цягнікоў ёсць варыянты, праўда час у дарозе 5 гадзін.
Варыянты кватэр на суткі можна падабраць праз форму ніжэй:
аўтар і фота: Кацярына Галубнічая
