Славутасці Пінска
Гісторыя горада бярэ свой пачатак у 11 стагоддзі, першая згадка ў 1097 годзе. Перш чым стаць часткай рэспублікі Беларусь, Пінск паспеў пабываць у складзе Тураўскага княства, Вялікага княства Літоўскага, Рэчы Паспалітай, Расійскай імперыі, Украінскай Народнай Рэспублікі, Польшчы. Таму славутасці Пінска уяўляюць сапраўдную гісторыка-культурную каштоўнасць. Нажаль, войны і паўстанні, якія прайшлі праз горад знішчылі шматлікія з іх.
Размешчаны Пінск на поўдні Беларусі. А назву набыў дзякуючы рацэ Піна, на берагах якой быў узведзены. Пінск часта клічуцьсталіцай Палесся.
Сваёй прыгажосцю і утульнасцю горад прыцягваў і натхняў мноства таленавітых людзей. Тут жылі такія вядомыя асобы як Тургенеў, Глінка, Купрын, Гумілёў, Блок. А таксама Дунін-Марцінкевіч, Канапніцкая, Ляскоў, Капусцінскі, Колас, Караткевіч, Крашэўскі, Яшчаніц.
Канешне, Пінск вядомы і іншымі імёнамі. Напрыклад, тут жыў герой Вялікай Айчыннай вайны Васільеў Аляксандр Карповіч.
А першы прэзідэнт Дзяржавы Ізраіль Хаім Вейцман скончыў Пінскае вучылішча. Голда Мэір правяла ў Пінску сваё дзяцінства.
Што паглядзець у Пінску?
Пінск займае другое месца (пасля Гродна) у Рэспубліцы Беларусь па колькасці захаваных помнікаў архітэктуры. Бо тут на працягу стагоддзяў узводзіліся рознага кшталту пабудовы. У іх злучаліся разам традыцыі, эпохі, стылі, дух часу. Пагаворым аб галоўных славутасцях горада.
Палац Бутрымовіча
Матэвуш Бутрымовіч быў вядомым палітычным дзеячам. Менавіта ён стаў ініцыятарам пабудовы. Узвядзенне палаца пачалося 9 верасня 1784 года і працягнулася 10 гадоў. На цырымоніі залажэння першага каменя прысутнічаў апошні кароль Рэчы Паспалітай. Станіслаў Аўгуст Панятоўскі.
Архітэктура будынка вытрымана ў змешаным стылі. Тандэм барока і класіцызму складаецца з трох карпусоў. Калісьці ў галоўным корпусе было больш за 10 парадных залаў! Палац не гэтак пампезны звонку ўсярэдзіне дзівіў сваё раскошай. У бакавых карпусах размяшчаліся жылыя памяшканні, дзе адпачывалі важныя персоны таго часу.
Пасля смерці Бутрымавіча палац перайшоў ва ўладанні яго дачкі, а пазней унучцы. Дзяўчына была жонкай Аляксандра Скірмунта. дынастыя Скірмунтаў захоўвала ў сценах палаца фамільныя каштоўнасці. Вялікая калекцыя разнастайных прадметаў мастацтва згарэла пры пажары ў 1901 годзе. А рэшткі былі раскраданы.
Сёння «Палац Бутрымовіча» ці як завуць яго ў народзе «Пінскі мур» іграе ролю ЗАГСА. Таксама ў ім размясціўся філіял Музея Беларускага Палесся.
Езуіцкі калегіум
Адна з самых вядомых славутасцяў Пінска. Калегіум выкананы ў стылі эпохі рэнесансу і барока. Пабудавана гэта хараство ў сярэдзіне 17 стагоддзя. Вялікі будынак упрыгожвае галоўную плошчу горада. Сцены вышынёй больш за два метры, падземныя пераходы, падвалы - усё гэта калісьці належала ордэну езуітаў.
Пад уладай часу, рэпрэсій, войн першародны выгляд захаваў толькі фасад будынка. Унутры Езуіцкі калегіум даўно страціў сваё праўдзівае аблічча.
На першым паверсе былі абсталяваны прасторныя класы, сталовая і дапаможныя памяшканні. На другім жылі манахі, была абсталявана бібліятэка. Рознамоўныя дакументы, рукапісы, граматы і вядома кнігі - усё гэта ў свабодным распараджэнні для вучняў калегіума. Штогод тут вучыліся каля 700 юнакоў.
У час Вялікай Айчыннай вайны будынак моцна пацярпеў. Наяўнасць вялікай плошчы, зручнай для размяшчэння ў ёй некалькіх арганізацый выратавала калегіум ад зносу. Яго адрэстаўравалі і ў 1953 годзе надалі статус помніка гісторыі і культуры Рэспубліканскага значэння. А ўжо пасля рэстаўрацыі, якая прайшла ў 1996 годзе, пабудова стала домам для музея Беларускага Палесся.
Кляштар бернардынцаў: сабор святой Барбары
Вялікі гетман літоўскі князь Міхаіл Вішнявецкі заснаваў у Пінску каталіцкі манастыр ксяндзоў – бернардынцаў. Было гэта ў 1705 годзе. Праіснаваў касцёл да 1831 года. Тады на загад мясцовай улады яго перарабілі ў праваслаўны храм.
Пасля перабудовы дах храма ўпрыгожыў купал цыбульнага тыпу. Аб мінулым абліччы нагадвае толькі да гэтага часу які захаваўся фігурны франтон. Ён падкрэслівае галоўны фасад будынка, падзеленага на тры часткі пілястрамі вялікага ордэра.
Цяпер храм належыць парафіяльнай Свята-Варварынскай царкве. Сцены захавалі роспіс часоў ранняга класіцызму. Праваслаўныя хрысціяне прыходзяць сюды, каб схіліць свае галовы перад святыняй - абразом Маці Божай Адзігітрыі Іерусалімскай. І вядома, каб папрасіць аб дапамозе або падзякаваць Святой Вялікапакутніцы Варвару, чые мошчы ў храме.
Касцёл святога Карла Барамея
Немагчыма прайсці міма гэтага бялявага будынка з дахам з чырвонай чарапіцай. Простыя, лаканічныя лініі і строгія, дакладныя формы гэтай пабудовы вось ужо 200 гадоў упрыгожваюць Пінск.
У 1695 годзе ў горад прыбылі свецкія ксяндзы з Італіі. Яны актыўна заняліся грамадскай дзейнасцю, вучылі дзяцей. У Пінску ксяндзы адкрылі семінарыю ў простым драўляным доме. Справы пайшлі ў гару, і ўжо ў 1770 г. было вырашана пачаць будаўніцтва храма. Працягнулася будоўля 12 гадоў. У 1782 г. касцёл прыняў першых парафіянаў. Тады ж яго асвяцілі, у гонар святога Карла Барамея.
Пасля вайны будынак застаецца закінутым. Мясцовыя ўлады прымаюць рашэнне аб рэканструкцыі касцёла. Тут усталёўваецца кампутарны орган фірмы.Алон». З таго часу касцёл грае ролю канцэртнай залы.
Царква Уваскрэсення Славучага
Старадаўнія цэрквы, храмы, саборы - часцяком становіцца прыстанкам для памяшканняў зусім іншага прызначэння. Тут захоўваюць харчы, арганізоўваюць музеі ці нават канцэртныя залы.
А царква Уваскрэшання Славучага калісьці была кінатэатрам! Першапачаткова тут быў пабудаваны дамініканскі касцёл, было гэта ў далёкім 1667 годзе. Савецкія ўлады ў 1950 знеслі храм, расчышчаючы плошчу для кінатэатра "Дружба".
«Дружба» праіснаваў 44 гады. Пасля зямля і будынак кінатэатра вярнулася да праваслаўнай царквы. Да кабіны кінамеханіка прыбудавалі купалы, краму арганізавалі ў кінакасах. А на месцы кінаэкрана размясцілася малельная зала.
Манастыр францысканцаў
Першыя, яшчэ драўляныя, сцены манастыра былі закладзены яшчэ ў 1396 годзе. Збудаванні, якімі мы бачым іх у наш час, узведзены пазней - 1706 - 1730 гадах.
Сёння ўвесь комплекс манастыра ўнесены ў спіс гісторыка-культурнага. спадчыны Рэспублікі Беларусь. Ён займае даволі шырокую тэрыторыю - паміж ракой Пінай і галоўнай вуліцай горада Пінска.
Касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі. – галоўная частка кляштара францысканцаў. Увесь ансамбль выкананы ў стылі барока.
Унутры касцёл гэтак жа велічны, як і звонку. Інтэр'ер упрыгожаны драўлянымі барочнымі скульптурамі, фрэскамі, роспісамі. Мастак Рудзінскі распісаў скляпенні і падкружныя аркі храма ў 1909 годзе.
Яшчэ адной асаблівасцю сабора з'яўляецца старажытны орган. Яго гучанне абавязкова варта паслухаць. Тым больш што зрабіць гэта можна практычна падчас кожнай службы.
Сядзіба Скірмунтаў "Альбрэхтова"
Скірмунты дынастыя сапраўды ўнікальная. Гэты род падарыў Палессі пісьменнікаў, палітыкаў, святароў, мастакоў, рэфарматараў і прадпрымальнікаў. Маёнтак «Альбрэхтова» пераходзіць ва ўладанні гэтай дынастыі, пасля пакупкі Шымонам Скірмунтам.
Яго ўнук Аляксандр, які выбудоўвае там сядзібны дом, флігель. З цягам часуАльбрэхтова» становіцца паўнавартасным прамысловым цэнтрам Піншчыны. І зноў час уносіць свае карэктывы. Сядзіба была практычна разбурана, засталіся толькі сцены. Рэканструкцыя збудавання, праведзеная ў 2008 годзе, «удыхнула жыццё» у практычна зніклы будынак.
Дом, дзе жыў Якуб Колас
Тры гады, праведзеныя пісьменнікам у Пінску, адыгралі важную ролю ў лёсе паэта і пісьменніка. Тут Якуб Колас працаваў настаўнікам у школе. Пазнаёміўся з Марыяй Каменскай, якая стала яго жонкай. У Пінску нарадзіўся іх сын Даніла Міцкевіч. Тут жа нарадзілася аўтабіяграфічная трылогія «На расстанях.
Спыніўся Якуб Колас у доме чыгуначнага фельчара. Будынак, у якім жыла сям'я паэта, і дагэтуль захоўвае след гэтага таленавітага чалавека. Пабудаваны дом быў у канцы XIX - пачатку XX стагоддзяў на вуліцы Вадаправоднай (цяпер вуліца Чуклая).
Набярэжная і рачны вакзал
Набярэжную цалкам можна лічыць асобнай, самастойнай славутасцю Пінска. Актыўная моладзь горада адбудавала яе ў 1948 годзе. Праз 60 гадоў горад абзавёўся яшчэ адной - «новай» набярэжнай, даўжыня якой склала трыста метраў.
Пасля, "старая" і "новая" набярэжныя былі аб'яднаны. Акуратныя дарожкі набярэжнай Пінска прыводзяць да драўлянага, бела-блакітнага будынка - гэта ёсць не што іншае як мясцовы рачны вакзал. Узор драўлянай архітэктуры Палесся нагадвае аб тым часе, калі горад знаходзіўся на знакамітым шляху "з варагаў у грэкі".
Сёння на Піне таксама курсуюць судны. На некаторых можна здзяйсняць водныя экскурсіі па горадзе. Цеплаход "Пінск" здзяйсняе прагулкі для ўсіх жадаючых штодня, акрамя панядзелка.
Горад Пінск працягвае забудоўвацца. Цяпер ужо сучаснымі будынкамі. Гэтыя карэктывы робяць яго абсалютна рознабаковым. Тут бок аб бок ужываюцца старажытныя традыцыі і сучасны побыт. Дух гісторыі і будучыню.
Шырокая душа горада ажывае ў яго старажытных храмах, саборах і цэрквах. А вялікае сэрца - у гасцінных жыхарах. Такое спалучэнне робіць Пінск прывабным і ветлівым горадам, які абавязкова варта даведацца бліжэй.
